Descripcion

Subarbustos ramosos, de 30-150 cm de alto; tallos ascendentes, con pelos fasciculados. Hojas con peciolos de 0,5-1,5 cm de largo; láminas ovado-deltoides, de 1-5 × 1,2- 2,5 cm, base truncada, ápice agudo, margen aserrado o crenado, canescentes en la cara abaxial, pubescentes en la nervadura. Verticilastros de 3-6 flores, reunidos en pseudoracimos terminales laxos, de 5-15 cm de largo. Brácteas florales caducas, ovadas, de 3-4 mm de largo, no amplexicaules, de color verde. Flores con pedicelo de 3-5 mm de largo. Cáliz de 4-6 mm de largo, y hasta de 9 mm en el fruto, 5-6-nervado, labio superior con ápice entero, labio inferior con ápice 2-dentado, pubescencia variable de pelos uniseriados, con o sin pelos fasciculados largos y laxos, pelos glandulares pedicelados. Corola azul, con o sin mácula blanca en labio inferior, de 6-15 mm de largo, tubo de 4,5-6 mm de largo, glabro, labios pubescentes en el dorso, el superior de 3,5-5 mm de largo, cóncavo, labio inferior de 4-6 mm de largo, con lóbulo medio orbicular, emarginado, mayor que los laterales. Estambres inclusos. Estilo exerto, hasta de 10 mm de largo. Clusas elipsoides, ca. 3 mm de largo, ocráceas, finamente reticuladas.

Distribucion y Habitat

Taxón nativo de América del Sur, está presente en Bolivia y noroeste y centro de Argentina. La subespecie tipo se distribuye por Perú y Bolivia.

Ejemplares de referencia

Colector N° Colect. Especie Departamento Provincia Imagen
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 949 Santa María Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 997 Belén Catamarca
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Acosta, J. M.
  • 1074 Los Andes Salta
  • Aedo, C.
  • 15280 Santiago del Estero
  • Aedo, C.
  • 15430 Ullum San Juan
  • Anderson, D. L.
  • 1951 Juan Martín de Pueyrredón San Luis
  • Arenas, P.
  • -1 20 Tilcara Jujuy
  • Arenas, P.
  • -1 21 Santa Catalina Jujuy
  • Arenas, P.
  • -1 22 Humahuaca Jujuy
  • Arenas, P.
  • -1 23 Cochinoca Jujuy
  • Arenas, P.
  • 781 Cochinoca Jujuy
  • Ariza Espinar, L.
  • 485 Cruz del Eje Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 504 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 781 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 782 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1257 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1729 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1733 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1955 Capital Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1959 Capital Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1967 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 1968 Colón Córdoba
  • Ariza Espinar, L.
  • 2673 Ambato Catamarca
  • Ariza Espinar, L.
  • 3135 Colón Córdoba
  • Baldi, J.
  • 119 Ancasti Catamarca
  • Barboza, G. E.
  • 2437 General San Martín La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 2455 Chilecito La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 2702 Famatina La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 2726 Famatina La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 2826 Famatina La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 3094 Vinchina La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 3134 Vinchina La Rioja
  • Barboza, G. E.
  • 3241 Famatina La Rioja
  • Benítez Vieyra, S.
  • -1 CORD 23662 Rosario de Lerma Salta
  • Benítez Vieyra, S.
  • 4 Tumbaya Jujuy
  • Benítez Vieyra, S.
  • 22 Andalgalá Catamarca
  • Bianco, C. A.
  • 1790 Chacabuco San Luis
  • Bianco, C. A.
  • 2071 Río Cuarto Córdoba
  • Bianco, C. A.
  • 3300 Chacabuco San Luis
  • Bianco, C. A.
  • 5235 General Pedernera San Luis
  • Bissoni, D.
  • 41 Córdoba
  • Biurrun, F.
  • 4507 Chamical La Rioja
  • Boelcke, O.
  • -1 34 Mendoza
  • Boelcke, O.
  • 9916 Las Heras Mendoza
  • Boelcke, O.
  • 15608 San Rafael Mendoza
  • Boelcke, O.
  • 15888 San Rafael Mendoza
  • Burkart, A.
  • 10421 Córdoba
  • Burkart, A.
  • 10921 San Luis
  • Cabrera, A. L.
  • 7715 Tilcara Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 12006 Tilcara Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 12097 Tilcara Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 12190 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 12904 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 13284 Tilcara Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 15044 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 15095 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 22505 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 23505 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 30117 Iglesia San Juan
  • Cabrera, A. L.
  • 30420 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 31607 Tilcara Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 31711 Tumbaya Jujuy
  • Cabrera, A. L.
  • 34751 Tumbaya Jujuy
  • Cantero, J. J.
  • 5418 Río Cuarto Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 5525 Río Cuarto Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 6169 Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 6208 Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 6773 Calamuchita Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 6839 Calamuchita Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 6880 Calamuchita Córdoba
  • Cantero, J. J.
  • 7010 Calamuchita Córdoba
  • Cantino, P. D.
  • 608 Poman Catamarca
  • Caro, J. A.
  • 3493 Punilla Córdoba
  • Castello, L. V.
  • 383 Colón Córdoba
  • Castillón, L.
  • 6485 Tumbaya Jujuy
  • Cerana, M. M.
  • 699 Famatina La Rioja
  • Cerana, M. M.
  • 753 Capital La Rioja
  • Chiapella, J.
  • 2593 Jáchal San Juan
  • Cialdella, A. M.
  • 60 Tafí Tucumán
  • Cialdella, A. M.
  • 396 Rosario de Lerma Salta
  • Claren, F.
  • 11567 Santa Catalina Jujuy
  • Cocucci, A. A.
  • 2591 Belén Catamarca
  • Cocucci, A. A.
  • 2653 Tumbaya Jujuy
  • Cocucci, A. A.
  • 2704 Yavi Jujuy
  • Correa, M. N.
  • 4338 Chicoana Salta
  • Cozzo, D.
  • 22 Punilla Córdoba
  • Deginani, N. B.
  • 175 Tumbaya Jujuy
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Deginani, N. B.
  • 2177 Tunuyán Mendoza
  • Demaio, P.
  • 245 Colón Córdoba
  • Demaio, P.
  • 378 Punilla Córdoba
  • Diers, L.
  • 117 Humahuaca Jujuy
  • Donadío, S.
  • 36 Iglesia San Juan
  • Echegaray, S.
  • 44 Zonda San Juan
  • Esc. de Vitivinic., -
  • 43 Las Heras Mendoza
  • Fabris, H. A.
  • 6034 Tilcara Jujuy
  • Fabris, H. A.
  • 6824 Humahuaca Jujuy
  • Fabris, H. A.
  • 6896 Valle Grande Jujuy
  • Fortunato, R. H.
  • 5986 Valle Fértil San Juan
  • Fortunato, R. H.
  • 7604 Tilcara Jujuy
  • Fries, R. E.
  • 847 a Tumbaya Jujuy
  • Gerling, G. F.
  • 144 Cochinoca Jujuy
  • Giorgis, M. A.
  • 146 Córdoba
  • Grandjot, K.
  • 4502 Antofagasta Antofagasta
  • Guaglianone, E. R.
  • 3177 Chicoana Salta
  • Gutiérrez, J.
  • 160 Punilla Córdoba
  • Harley, R. M.
  • 12835 Guasayán Santiago del Estero
  • Hayward, K.
  • -1 7 San Juan
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • -1 27 Capital Córdoba
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • -1 CORD 75192 Capital Córdoba
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • 85 CORD 75191 Capital Córdoba
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • 560 San Javier Córdoba
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • 622 Punilla Córdoba
  • Hieronymus, G. H. E. W.
  • 837 CORD 75181 Minas Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 197 CORD 75189 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 215 CORD 75176 Ischilín Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 252 CORD 75185 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 254 CORD 75190 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 260 CORD 75180 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 279 CORD 75168 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 318 CORD 75171 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 343 CORD 75173 Ischilín Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 432 CORD 75186 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 433 CORD 75174 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 611 CORD 75166 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 853 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 926 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 1007 Punilla Córdoba
  • Hosseus, C. C.
  • 1131 Punilla Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 7014 Colón Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 7720 Santa María Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 7771 Tulumba Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 8693 Santa María Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 8694 Santa María Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 10823 Río Seco Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 11289 Colón Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 11738 Junín San Luis
  • Hunziker, A. T.
  • 12379 Río Seco Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 12586 General Pedernera San Luis
  • Hunziker, A. T.
  • 13542 General San Martín La Rioja
  • Hunziker, A. T.
  • 13883 General Belgrano La Rioja
  • Hunziker, A. T.
  • 14153 Rosario Vera Peñaloza La Rioja
  • Hunziker, A. T.
  • 14835 Ischilín Córdoba
  • Hunziker, A. T.
  • 14988 Ayacucho San Luis
  • Hunziker, A. T.
  • 15183 Famatina La Rioja
  • Hunziker, A. T.
  • 15307 Valle Viejo Catamarca
  • Hunziker, A. T.
  • 16369 Belgrano San Luis
  • Hunziker, A. T.
  • 16662 CORD 60917 Valle Fértil San Juan
  • Hunziker, A. T.
  • 17060 Ambato Catamarca
  • Hunziker, A. T.
  • 18440 Poman Catamarca
  • Hunziker, A. T.
  • 20210 Independencia La Rioja
  • Hunziker, A. T.
  • 20513 Poman Catamarca
  • Hunziker, A. T.
  • 22679 Chilecito La Rioja
  • Hunziker, J. H.
  • 4553 Famatina La Rioja
  • Hunziker, J. H.
  • 4901 Iglesia San Juan
  • Hunziker, J. H.
  • 7180 Ambato Catamarca
  • Hunziker, J. H.
  • 10392 Tumbaya Jujuy
  • Jörgensen, P.
  • 1168 Andalgalá Catamarca
  • Kiesling, R.
  • 350 Tilcara Jujuy
  • Kiesling, R.
  • 5158 Tumbaya Jujuy
  • Kiesling, R.
  • 5285 Tumbaya Jujuy
  • Krapovickas, A.
  • 5171 Famatina La Rioja
  • Krapovickas, A.
  • 5450 La Rioja
  • Krapovickas, A.
  • 21939 Cachi Salta
  • Krapovickas, A.
  • 22060 Chicoana Salta
  • Krapovickas, A.
  • 37396 Guasayán Santiago del Estero
  • Kurtz, F.
  • 1017 Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 4613 Río Primero Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 5271 Capital Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 6611 Ischilín Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 8030 Capital Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 8054 Capital Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 8827 Capital Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 9942 Capital Córdoba
  • Kurtz, F.
  • 16190 Capital Córdoba
  • Lahitte, R.
  • -1 46 Colón Córdoba
  • Lorentz, P. G.
  • 147 (CORD 6147) Córdoba
  • Lorentz, P. G.
  • 147 (CORD 6147) Córdoba
  • Lorentz, P. G.
  • 720 (CORD 6156) Jujuy
  • Lorentz, P. G.
  • 769 (CORD 6155) Jujuy
  • Martínez, G.
  • -1 2 Tilcara Jujuy
  • Martínez, G. J.
  • 884 Ancasti Catamarca
  • Martínez, G. J.
  • 1282 Ancasti Catamarca
  • Martínez, G. J.
  • 1418 Colón Córdoba
  • Morrone, O.
  • 2400 Tumbaya Jujuy
  • Morrone, O.
  • 2462 Humahuaca Jujuy
  • Morrone, O.
  • 3122 Tumbaya Jujuy
  • Muniez, A. A.
  • -1 31 La Rioja
  • Nicora, E. G.
  • -1 (SI 18636) Punilla Córdoba
  • Nicora, E. G.
  • 8876 Tumbaya Jujuy
  • Nicora, E. G.
  • 8909 Tumbaya Jujuy
  • Niederlein, G.
  • -1 CORD 75170 Córdoba
  • Novara, L. J.
  • 10260 Rosario de Lerma Salta
  • O'Donell, C. A.
  • 1406 Mendoza
  • Piccinini, B.
  • 2012 Valle Fértil San Juan
  • Pozner, R.
  • 318 Punilla Córdoba
  • Prina, A. O.
  • 1646 Mendoza
  • Puyssegur, H.
  • 71 San Rafael Mendoza
  • Ragonese, -
  • -1 3 Valle Fértil San Juan
  • Ragonese, -
  • 9410 Córdoba
  • Riera, F.
  • 8 Colón Córdoba
  • Rodríguez, D.
  • 1419 Rosario de Lerma Salta
  • Rotman, A. D.
  • 137 Guasayán Santiago del Estero
  • Ruiz Leal, A.
  • 729 Luján de Cuyo Mendoza
  • Salariato, D. L.
  • 347 Ullum San Juan
  • Salariato, D. L.
  • 347 Ullum San Juan
  • Salariato, D. L.
  • 347 Ullum San Juan
  • Salomón, L.
  • 118 Famatina La Rioja
  • Sanzin, R.
  • 118 Las Heras Mendoza
  • Sanzin, R.
  • 829 Tupungato Mendoza
  • Sanzin, R.
  • 1668 Luján de Cuyo Mendoza
  • Schreiter, R.
  • 5356 Tafí Tucumán
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 443 Luján de Cuyo Mendoza
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 444 Catamarca
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 445 Catamarca
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 446 Luján de Cuyo Mendoza
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 447 Luján de Cuyo Mendoza
  • Spegazzini, C. L.
  • -1 448 San Juan
  • Spegazzini, P. L.
  • -1 447 Catamarca
  • Spegazzini, P. L.
  • -1 69 Catamarca
  • Spegazzini, P. L.
  • -1 70 Catamarca
  • Spegazzini, R. A.
  • 117 Iglesia San Juan
  • Spegazzini, R. A.
  • 352 Jáchal San Juan
  • Spegazzini, R. A.
  • 577 Calingasta San Juan
  • Stuckert, T. J. V.
  • 1914 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 3661 Colón Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 3933 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 5015 Capital Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 8694 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 10312 San Alberto Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 10863 Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 12197 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 14196 Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 15873 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 16092 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 16644 Punilla Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 21638 Colón Córdoba
  • Stuckert, T. J. V.
  • 23893 Colón Córdoba
  • Tortoni, G.
  • 12 Humahuaca Jujuy
  • Ulibarri, E. A.
  • 620 Ambato Catamarca
  • Urdampilleta, J. D.
  • 713 Andalgalá Catamarca
  • Urtubey, E.
  • 1143 Sarmiento San Juan
  • Vega, R.
  • -1 2 Catamarca
  • Venturi, S.
  • 4287 Tafí Tucumán
  • Venturi, S.
  • 4340 Tafí Tucumán
  • Venturi, S.
  • 4880 Tilcara Jujuy
  • Venturi, S.
  • 8607 Humahuaca Jujuy
  • Werner, D.
  • 846 Yavi Jujuy
  • Xifreda, C. C.
  • 2090 Tafí Tucumán
  • Xifreda, C. C.
  • 2090 b Tafí Tucumán
  • Xifreda, C. C.
  • 3220 Colón Córdoba
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zanotti, C. A.
  • 663 Santa Catalina Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 5990 Humahuaca Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 8462 a Chicoana Salta
  • Zuloaga, F. O.
  • 9297 Tumbaya Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 9297 Tumbaya Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 9297 Tumbaya Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 9329 Rosario de Lerma Salta
  • Zuloaga, F. O.
  • 11128 Los Andes Salta
  • Zuloaga, F. O.
  • 11796 Tumbaya Jujuy
  • Zuloaga, F. O.
  • 12877 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 12877 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 12877 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 12877 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 12877 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 15990 Rosario de Lerma Salta
  • Zuloaga, F. O.
  • 15990 Rosario de Lerma Salta
  • Zuloaga, F. O.
  • 16098 Tinogasta Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 16140 Belén Catamarca
  • Zuloaga, F. O.
  • 16140 Belén Catamarca

    Nombre Vulgar y Usos

    Tipo y Observaciones

    Material Tipo:
    Observaciones: Salvia cupidata subp. gilliesii es un taxón muy variable en cuanto a la densidad de la pubescencia, en ocasiones se encuentran plantas con marcada pubescencia glandular en el cáliz (como por ejemplo en el material tipo de Salvia gilliesi var. glandulosa). Salvia cupidata subp. gilliesii y S. calolophos son los dos únicos taxones argentinos de Salvia con presencia de pelos fasciculados en tallos, hojas y cálices. Se diferencian entre sí porque el cáliz de S. cuspidata subp. gilliesii posee pelos uniseriados, largos, junto con pelos glandulares pedicelados y algunos pelos fasciculados, mientras que el cáliz de S. calolophos sólo posee pelos fasciculados breves, muy densamente dispuestos. Otra diferencia, aunque no tan constante, es la mayor cantidad de flores por verticilastro en S. calolophos, lo cual le da un aspecto menos grácil a las inflorescencias en comparación con las inflorescencias de S. cuspidata subp. gilliesii.